Świadczenia na rzecz obrony w czasie pokoju

Na osoby posiadające obywatelstwo polskie, które ukończyły 16, a nie przekroczyły 60 lat życia, może być nałożony obowiązek świadczeń osobistych, polegających na wykonywaniu różnego rodzaju prac doraźnych na rzecz przygotowania obrony państwa albo zwalczania klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków.

Obowiązek świadczeń osobistych może obejmować również obowiązek użycia posiadanych narzędzi prostych, a w stosunku do osób wykonujących świadczenia polegające na doręczaniu dokumentów powołania do czynnej służby wojskowej oraz wezwań do wykonywania świadczeń, zwanych "kurierami" - także posiadanych środków transportowych.

Na urzędy i instytucje państwowe oraz przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne, a także osoby fizyczne może być nałożony obowiązek świadczeń rzeczowych, polegających na oddaniu do używania posiadanych nieruchomości i rzeczy ruchomych na cele przygotowania obrony Państwa.

Świadczenia rzeczowe mogą być wykonywane na rzecz Sił Zbrojnych, jednostek organizacyjnych stanowiących bazy formowania specjalnie tworzonych jednostek zmilitaryzowanych, jednostek organizacyjnych obrony cywilnej oraz jednostek organizacyjnych wykonujących zadania na potrzeby obrony państwa albo zwalczania klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków.

Podstawa prawna:

- ustawa z dnia 21 listopada 1967r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej

- rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 sierpnia 2004r. w sprawie świadczeń rzeczowych na rzecz obrony w czasie pokoju

- rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 października 2004r. w sprawie świadczeń osobistych na rzecz obrony w czasie pokoju

Z wnioskiem może wystąpić:

- wojskowy komendant uzupełnień - w związku z ćwiczeniami wojskowymi,

- właściwy organ obrony cywilnej - w związku z ćwiczeniami w obronie cywilnej oraz ćwiczeniami praktycznymi w zakresie powszechnej samoobrony,

- kierownik jednostki organizacyjnej stanowiącej bazę formowania specjalnie tworzonej jednostki zmilitaryzowanej - w związku z ćwiczeniami w jednostce przewidzianej do militaryzacji,

- kierownik jednostki organizacyjnej wykonującej zadania na potrzeby obrony państwa, jeżeli jednostka ta jest przeznaczona do militaryzacji - w związku z ćwiczeniami w tej jednostce (dot. tylko świadczeń osobistych),

- kierownik jednostki organizacyjnej wykonującej zadania na potrzeby obrony państwa - w związku z ćwiczeniami w tej jednostce ( dot. tylko świadczeń rzeczowych),

Forma załatwienia sprawy:

Decyzja administracyjna Wójta Gminy.

Najczęściej zadawane pytania:

Co to jest świadczenie rzeczowe?

Świadczeniem rzeczowym określamy obowiązek nałożony na urzędy i instytucje państwowe oraz przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne, a także na osoby fizyczne, polegający na przeznaczeniu (zaplanowaniu) do przekazania po ogłoszeniu mobilizacji i w czasie wojny – posiadanych nieruchomości i rzeczy ruchomych do używania na cele przygotowania obrony Państwa.

Czy pojazdy mogą zostać przejęte tylko na wypadek wojny czy również np. na ćwiczenia poligonowe?

Ustawa o powszechnym obowiązku obrony RP daje nam możliwość wezwania do realizacji świadczenia zarówno w czasie pokoju, jak i wojny.
W czasie pokoju możemy wezwać pojazd:

• dla sprawdzenia gotowości mobilizacyjnej – czas wykonywania świadczeń wynosi do 48 godzin, najwyżej trzy razy w roku;
• w związku z ćwiczeniami wojskowymi lub ćwiczeniami w jednostkach przewidzianych do militaryzacji – do 7 dni, tylko raz w roku;
• w celu zwalczania klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków – do czasu ustania przyczyny.

W czasie wojny nie ma żadnych ograniczeń.

Kto określa ile pojazdów w ramach obowiązującego limitu będzie miało nałożone świadczenia rzeczowe?

Wynika to z potrzeb szkoleniowych jednostek wojskowych oraz z planów kontroli przygotowań obronnych (gotowości mobilizacyjnej), a także z przewidywanych szacunkowych potrzeb Sił Zbrojnych w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych na obszarze kraju w danym roku kalendarzowym.

Czy można odmówić przekazania ruchomości lub nieruchomości?

Nie można. Zgodnie z art. art. 85 konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej obowiązkiem obywatela polskiego jest obrona Ojczyzny.

Czy istnieje możliwość odwołania się od decyzji?

Od decyzji przysługuje posiadaczowi oraz wnioskodawcy odwołanie do wojewody w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia, jednakże wniesienie odwołania nie wstrzymuje wykonania decyzji.

Czy utrata zarobku spowodowana pozbawieniem pojazdu może być powodem odwołania się od decyzji?

Od każdej decyzji wydanej przy zastosowaniu kodeksu postępowania administracyjnego można wnieść odwołanie do organu wyższego szczebla – w tym przypadku – wojewody. Odwołania nie trzeba specjalnie uzasadniać, wystarczy że adresat decyzji będzie niezadowolony z rozstrzygnięcia decyzji i napisze to w odwołaniu – zaskarży w ten sposób decyzję.

Na jakiej podstawie będę wiedział kiedy mam dostarczyć pojazd?
O konieczności realizacji świadczenia rzeczowego obywatel zostanie poinformowany w formie wezwania. Od wezwania nie przysługuje odwołanie. Posiada ono rygor natychmiastowej wykonalności w terminie w nim określonym.

Na jakiej podstawie wojsko sprawdza stan przedmiotu, na który nałożono świadczenie rzeczowe?
Podstawę stanowi pkt 2 art. 212 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, który stanowi że organy administracji rządowej, organy samorządu terytorialnego oraz przedsiębiorcy są obowiązani, na żądanie wojskowych komendantów uzupełnień do udzielania informacji o stanie nieruchomości i rzeczy ruchomych mogących być przedmiotem świadczeń rzeczowych.

Czy mogę zbyć ruchomość lub nieruchomość na którą nałożono świadczenie rzeczowe?

Tak. Nie ma ograniczeń co do rozporządzania elementami na które nałożono obowiązek realizacji świadczeń rzeczowych. Jednakże, obywatel, na którego nałożono prawomocną decyzją obowiązek świadczenia rzeczowego, jest zobowiązany do poinformowania burmistrza, wójta lub prezydenta o rozporządzeniu tą nieruchomością lub rzeczą ruchomą.

Czy obywatelowi, którzy przekazał w użytkowanie przedmiot świadczeń rzeczowych przysługuje zwrot kosztów?

Niezbędnym jest rozróżnienie pojęcia posiadacza (właściciela) środka transportowego i kierowcy (operatora), który został tylko zobowiązany do doprowadzenia danego środka transportowego do właściwej jednostki wojskowej.
Posiadaczom przysługujące zwrot kosztów związanych z użytkowaniem przedmiotów świadczeń rzeczowych w postaci:

• ryczałtu pieniężnego za każdą rozpoczętą dobę wykorzystania przedmiotu według obowiązujących stawek;
• wartości materiałów zużytych przy dostosowywaniu środków transportowych i maszyn do potrzeb eksploatacji w wojsku;
• wydatków za dostarczenie (przyholowanie) maszyn lub urządzeń niesamobieżnych od posiadacza oraz ich zwrot;
• zwrot równowartości paliwa zużytego przez środki transportowe (maszyny), jeżeli świadczeniobiorca nie ma możliwości zapewnienia zwrotu sprzętu z taką ilością paliwa, z jaką zostały dostarczone do miejsca przekazania.

Co jeśli pojazd zostanie uszkodzony lub zniszczony?

Posiadaczowi przysługuje odszkodowanie w razie uszkodzenia lub zniszczenia pojazdu. Prawo do odszkodowania powstaje z dniem zwrotu przedmiotu świadczenia lub otrzymania zawiadomienia o tym, że nie zostaną one zwrócone.

A co z kierowcą, który nie jest właścicielem, a dostarcza pojazd do jednostki? Czy też może liczyć na wynagrodzenie za dodatkową pracę?

Jeżeli chodzi o kierowców zobowiązanych do doprowadzenia środków transportowych do wskazanych jednostek wojskowych, przysługują im następujące świadczenia finansowe:

• zwrot kosztów przejazdu;
• zwrot kosztów wykorzystywania własnego środka transportowego;
• opłatę za wykonywaną pracę, stosownie do postanowień ustawy (art. 204 ust. 1,2 i 3);
• wyżywienie lub równoważnik pieniężny za wyżywienie, jeżeli jednostka organizacyjna, na rzecz której świadczenie było wykonywane nie zapewniła osobie bezpłatnego wyżywienia – w przypadku, gdy czas wykonywania świadczenia przekracza 8 godz. dziennie.

Kto wypłaca świadczenia odszkodowawcze właścicielom pojazdów i należności finansowe kierowcom?

Koszty związane z wykorzystaniem osób oraz użytkowaniem przedmiotów świadczeń rzeczowych wypłacał będzie wojskowy oddział gospodarczy, na zabezpieczeniu którego pozostaje wzywająca jednostka wojskowa.