Palczyn – niewielka wieś położona w północno-zachodniej części naszej gminy, była świadkiem historii. Niegdyś zwano ją Pałczyn, Palczyń. Dokumenty pisane określają jej wiek na około 700 lat. Jednak na podstawie przekazów i znalezisk z tego terenu domniemywać można znacznie starsze dzieje. Palczyn w XII w. stał się osadą rycerską z nadania Bolesława Krzywoustego, który kazał usunąć wieśniaków z osady i "nadał je rycerstwu, gdzie ono sobie swoje ognisko domowe zakładało". Nasuwa się nieodparte pytanie, gdzie był zamek rycerski i jak wyglądał? W 1583 r. wieś należała do Stanisława Witosławskiego h. Prawdzic. W czasie "Potopu" toczyły się w okolicach Palczyna potyczki między zwolennikami króla Jana Kazimierza a stronnikami Jerzego Lubomirskiego. W dokumentach można przeczytać "w 1665 r. w listopadzie przyszło pod Palczynem do podjazdów i harców zaczepnych między wojskiem królewskim a stronnikami Jerzego Lubomirskiego, oba wojska stanęły w szyku bojowym i już uderzyć miały na siebie, gdy biskup Trzebiński i Leszczyńki przybiegli do rokoszan i zdołali powstrzymać walkę. Król udał się z wojskami do Torunia, a rokoszanie rozeszli się do domów. Zajście to było wstępem do rozprawy Mątewskiej". W 1670 r. właścicielowi Palczyna przyznano gratyfikację za straty poniesione podczas potyczek wojsk oraz zapłatę za sól odbitą Szwedom w 1666 r. Również pani Mnierowska, w 1739 r. właścicielka wsi, otrzymała odszkodowanie za najazd porucznika artylerii konnej Tworowicza, który "despekt i inne jej uczynił". W latach 1846 do 1945 majątkiem włodarzył szlachecki ród Jahnzów byli dobrymi gospodarzami. Ulrich Johnz członek SS odcisnął tragiczne piętno na losach wielu współczesnych mu ludzi. Ten niemiecki obszarnik z Palczyna, członek SS w randze Rottenfiihrera był uczestnikiem i wykonawcą tzw. Krwawej Niedzieli w Inowrocławiu 23.X.1939 roku. Masakra w inowrocławskim więzieniu odbiła się echem w Europie. Informowało o niej radio francuskie i Churchill w angielskiej Izbie Gmin. Urlich Johnz został aresztowany 10.VI.1940 roku , sądzony przez I Sąd Specjalny Niemiecki w Poznaniu i wyrokiem Sądu z dn.23.VII. 1940 roku - uniewinniony. Do końca wojny był postrachem okolicznej ludności. W 1945 roku został rozstrzelany przez żołnierzy radzieckich. Po wojnie majątek Palczyn na podstawie wniosku Wojewódzkiego Urzędu Ziemskiego Pomorskiego w Bydgoszczy z dn. 12.VIII.1946 roku dekretu PKWN z dn. 6.IX.1944 roku rozparcelowany. Wielkość majątku w momencie parcelacji wynosiła 275,78 ha. Tzw. resztówkę, czyli dwór z przylegającym doń parkiem oraz częścią folwarczną przejęła Spółdzielnia Produkcyjna Inowrocław. W 1955 roku we dworze umieszczono szkołę podstawową. W 1992 roku Szkołę Podstawową przeniesiono do nowego obiektu. W dworze zamieszkały rodziny nauczycielskie. Od połowy 2000 roku dwór jest opustoszały i czeka na dzierżawcę lub właściciela. Obiekt ów jest do zagospodarowania razem z terenem przy pałacu i czeka na swojego nowego właściciela lub dzierżawcę.
Dane opracowano na podstawie prac Pana Piotra Woźniaka i Pana Grzegorza Webera oraz innych dostępnych materiałów źródłowych |