Broniewo – wieś w powiecie inowrocławskim, parafia w Liszkowie, położona 6 km na wschód od Złotnik Kujawskich. Niegdyś własność książąt kujawskich, następnie własność królewska w starostwie inowrocławskim. Broniewo po raz pierwszy pojawia się w źródłach w roku 1315. Książę kujawski Przemysław wystawił tutaj 6.IV.1315 roku dokument, w którym przyznał prawo niemieckie posiadłościom klasztoru byszewskiego. Broniewo było własnością królewską w powiecie inowrocławskim i należało do parafii w Liszkowie.
W 1515 roku po śmierci podskarbiego Andrzeja Kościeleckiego przeszło starostwo inowrocławskie wraz z Broniewem do Latalskich h. Prawdzic z Łabiszyna. Długoletnim starostą był najpierw Janusz Latalski, a po nim od roku 1557 jego syn Stanisław, który trzymał je jeszcze w roku 1592. Po Latalskich starostą inowrocławskim w latach 1592 – 1608 był Andrzej Czarnkowski h. Nałęcz, wojewoda kaliski, który dnia 4 X 1608 roku scedował wieś Broniewo wraz z cłem inowrocławskim na rzecz Piotra Czarnkowskiego wojewody poznańskiego. Po śmierci Piotra Czarnkowskiego król Zygmunt III Waza nadał wieś Stanisławowi Czarnkowskiemu. W październiku 1617 roku dokonano ponownej lustracji starostwa inowrocławskiego. Wieś Broniewo trzymał wspomniany wcześniej dworzanin króla Zygmunta III Wazy, Stanisław Czarnkowski h. Nałęcz, syn Wojciecha (zmarł po 1633 roku) na podstawie przywileju królewskiego z 18.VIII.1610 roku. Zgodę królewską na wykup sołectwa otrzymał 4.II.1595 roku Piotr Charbicki h. Jastrzębiec z Charbic w pow. łęczyckim. Kolejną zgodę na wykup sołectwa otrzymał 12.I.1608 roku Jan Laskowski. Dnia 29.X.1617 zgodę królewską na wykup sołectwa w Broniewie otrzymał Hieronim Białobrzeski h. Abdank z Białobrzegów nad Pilicą, pisarz skarbowy.
W czasie następnej lustracji dzierżawił Broniewo Piotr Czarnkowski, wojewodzic kaliski z żoną Zofią z Ostroroga, przywilejem królewskim z 5.III.1623 roku. Następnym dzierżawcą Broniewa był Jan Smogulecki h. Grzymała.
9.VI.1639 dostał Smogulecki zgodę królewską na wydzierżawienie tej wsi na okres 3 lat Annie Pawłowskiej. Przywilejem z 20.XI.1660 roku Broniewo dzierżył Jan Kołudzki h. Pomian, podczaszy brzeski z żoną Zofią Smogulecką, córką wspomnianego wcześniej Jana. Lustracja z lat 1659-1665 wykazała we wsi tylko jednego kmiecia, który płacił czynsz w wysokości 1 florena, 29 groszy i 9 denarów. Wcześniej, 6.VIII.1639 wojewoda kaliski Piotr Czarnkowski konsensem królewskim scedował wójtostwo w Broniewie Janowi Smoguleckiemu i jego żonie Annie Zbyszewskiej. W roku 1765 dzierżawcą Broniewa oraz pobliskich Niszczewic na mocy przywileju króla Augusta III z roku 1762 był wojewoda kaliski Ignacy Twardowski wraz z małżonką Rozalią z Rogalińskich. Po I rozbiorze Broniewo jako byłą królewszczyznę przekształcono w domenę państwową i zgodnie z pruską praktyką odebrano dotychczasowym dzierżawcą.
Dane opracowano na podstawie prac Pana Piotra Woźniaka i Pana Grzegorza Webera oraz innych dostępnych materiałów źródłowych |