close
Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką Prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w swojej przeglądarce.
  
Środa 8 Maj 2024 | Imieniny: Stanisław, Eryk, Liza
Aktualności
KONTAKT
Urząd Gminy
Rada Gminy
Zakład Gospodarki Komunalnej
Inwestycje
Oświata
Ekologia i środowisko
Oferta terenów inwestycyjnych
Projekty unijne
Ośrodek Sportu i Rekreacji
Akty prawne
Parafie
Gospodarka odpadami
Prezentacja gminy
Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna
Spis rolny 2020
Fundusz Dróg Samorządowych
Spis powszechny i mieszkań 2021
 



   
Tuczno

 

Tuczno – znane też dawniej jako Thuz, Tuzna, Thurzna, Tucznow, Thuczno, wieś parafialna położona nad Jeziorem Tuczyńskim albo Tuczno, 5 km na południe od Złotnik Kujawskich. Tuczno było niegdyś królewszczyzną w starostwie inowrocławskim. Na terenie tej wsi odkryto pozostałości osady I fazy kultury amfor kulistych z okresu około 3000 lat p. n. e. Jest to obiekt w typie półziemianki w wymiarach 6 x 3,8 m. Tuczno położone nad brzegami dużego jeziora, na żyznych glebach wydaje się być osadą dość starą. W niedalekim Helenowie jeszcze na początku XX wieku znajdowały się pozostałości grodziska stożkowego z rowem. W grodzisku, obecnie nieistniejącym znajdowano w przeszłości resztki broni. Prawdopodobnie w XIII wieku książęta kujawscy ufundowali tu kościół pw. św. Ap. Piotra i Pawła. Pierwsza informacja źródłowa o miejscowej parafii pochodzi  z dokumentu księżnej Salomei, wdowy po księciu kujawskim Ziemomyśle wystawionym 27.IV.1292. W dokumencie tym figuruje „Michahel plebanus de Thuz”. Wspomniany Michał pleban z Tuczna był wzmiankowany w dokumentach książąt kujawskich w roku 1297 jako kapelan i notariusz, w roku 1298 jako kapelan „de Tuzna”, w latach 1308-1315 występował jako kanclerz tychże książąt. Proboszczem w Tucznie w latach 1325-1327 był Trzebiesław. W 1326 roku z nadania księcia Przemysława 2 łany w Tucznie otrzymał włodarz „Drazo”. Zmarły 5.XI.1370 roku król Kazimierz Wielki zapisał w testamencie księciu słupskiemu Kazimierzowi (Kaźkowi) oprócz innych nadań również północną część kasztelanii inowrocławskiej wokół Tuczna (terytorium tuczeńskie). W 1377 roku, po śmierci Kaźka, rządy nad Kujawami inowrocławskimi objął z nadania Ludwika Węgierskiego książę Władysław Opolczyk. Nowy władca wystawił w Tucznie 26.III.1380 roku przywilej dla inowrocławskich tkaczy sukna. 25.I.1390 roku Opolczyk zapisał ziemię tuczeńską w posagu swej córce Jadwidze, wydanej za brata Jagiełły księcia Wigunta – Aleksandra. Po rychłej śmierci Wigunta – Aleksandra i usunięciu Władysława Opolczyka, w 1392 ziemia tuczeńska wraz z całymi Kujawami zachodnimi powróciła pod władzę królewską. W czasie wojny z Zakonem Krzyżackim, Władysław Jagiełło idąc z wojskiem w celu oswobodzenia Bydgoszczy z rąk krzyżackich, obozował 28.IX.1409 roku nad brzegami jeziora w Tucznie. W skład miejscowej parafii wchodziły następujące osady: Tuczno, Mierzwin, Łącko, Nowiny, Chrząszelewo, Radłów i Radłówek. Około roku 1508 proboszczem w Tucznie był kanonik włocławski Nawoj Kostka. Król Zygmunt August w roku 1552 nadał Tuczno Mikołajowi Trzebuchowskiemu, późniejszemu kasztelanowi gnieźnieńskiemu, w zamian za dzierżoną przez tegoż prawem lennym wieś Jaksice. Nadaniem Zygmunta Augusta z 1559 roku wieś trzymała w dożywociu Fedora Bohowitynowiczówna, wdowa po Mikołaju Trzebuchowskim. W latach 1576-1577 proboszczem w Tucznie był Jan Wilkostowski, który tu jednakże nie rezydował, funkcję wikarego sprawował Marcin z Sadłogoszczy. W 1578 roku wikarym w Tucznie był Jan z Balic, proboszcz tu nie rezydował. Do parafii Tuczno należały następujące osady: Kobelniki, Łącko, Mierzwin, Radłówek, Tuczno, Złotniki Kujawskie i Nowiny. W 1583 Tuczno dzierżawił F. Proński, najprawdopodobniej syn Fedory Trzebuchowskiej z jej pierwszego małżeństwa z Fryderykiem Prońskim, wojewodą kijowskim. Następnym dożywotnim dzierżawcą Tuczna był od dnia 30.VIII.1588 Krzysztof Dzierżek, chorąży trocki. Posesorem sołectwa w Tucznie był Wojciech Staręski, który za zgodą królewską 5 V 1596 roku scedował je na rzecz Krzysztofa Dzierżka. W czasie lustracji z lat 1616-1620 Tuczno dzierżawił Abraham Krzewski h. Bończa, z Kierza w pow. lubelskim, sekretarz królewski w latach 1600-1609, wojski lubelski w 1618, zmarły w roku 1620. Abraham Krzewski otrzymał wieś w dożywocie przywilejem królewskim z dnia 28 VII 1601 roku. Sołectwo dzierżył przywilejem Zygmunta III z 9.V.1596 również Abraham Krzewski. Tenże dzierżawca zbudował w Tucznie wiatrak. W skład tej królewszczyzny wchodziły również dwa jeziora. Po śmierci Abrahama Krzewskiego, król Zygmunt III 15 VII 1620 roku nadał Tuczno w dożywocie Wacławowi Kiełczewskiemu, kasztelanowi lędzkiemu, dnia 2 XII tegoż roku W. Kiełczewski otrzymał jeszcze sołectwo, młyn i karczmę w tej wsi. Przywilejem królewskim z 5.VII.1621 roku potwierdzenie praw do wsi otrzymała Marianna Kiełczewska, żona Piotra Kiełczewskiego h. Pomian z Kiełczewa w powiecie konińskim, zmarłego w 1615 roku. Następnym posesorem Tuczna był Samuel Konarski h. Ossoria, w latach 1620-1629 wojewoda pomorski, następnie w latach 1629-1641 wojewoda malborski.

Prawo patronatu nad miejscowym kościołem należało do króla Zygmunta III, na co odpowiedni dokument posiadał proboszcz parafii Andrzej Pankowic.

Dzierżawcą Tuczna mocą aktu królewskiego datowanego w Warszawie 24 IV 1646 roku był w owym czasie Andrzej Konarski, syn nieżyjącego już wtedy wojewody malborskiego Samuela i jego trzeciej żony, Izabeli z d. Karnkowskiej, która za zgodą króla Władysława IV scedowała królewszczyznę synowi; przywilejem króla Jana Kazimierza z dnia 5 IV 1655 współdzierżawczynią dóbr została żona Andrzeja, Elżbieta z Walewic. Główny dzierżawca majątku często posługiwał się, zwłaszcza w okresie powojennej odbudowy poddzierżawcami, byli to najczęściej przedstawiciele miejscowej drobnej szlachty. Po śmierci w roku 1687 Andrzeja Konarskiego, podkomorzego pomorskiego dobra tuczeńskie przejął jego syn Michał. Po jego rychłej śmierci posesorem Tuczna w roku 1688 został drugi syn podkomorzego Zygmunt Konarski, który w bitwie pod Chocimiem (1673) stracił oczy wypalone wystrzałem. Przed rokiem 1710 Tuczno przeszło w ręce Stanisława Lińskiego, a następnie wdowy po nim Krystyny z Proszczewic Lińskiej z synami Kazimierzem, Andrzejem, Janem i Władysławem. Jeszcze w roku 1724 posiadaczem Tuczna był Kazimierz Liński. W roku 1727 po raz pierwszy pojawia się nazwisko nowego dzierżawcy królewszczyzny Ludwika Boruckiego, kasztelana brzeskiego. Jako posesor Tuczna jest również wymieniany Andrzej Cieński,  miecznik kruszwicki. Od roku 1747 jako dzierżawca Tuczna występuje Adam Józef Ostrowski, żupnik wielkopolski. Ostrowski zmarł w Tucznie 30 VII 1755 roku. 

Przywilejem króla Augusta III z 22.XI.1756 dzierżawcą Tuczna został Józef Komierowski h. Pomian, od 1762 cześnik inowrocławski. Józef Komierowski, za zgodą królewską z dnia 22 II 1767 roku odstąpił dzierżawę Ignacemu Trzcińskiemu, podczaszemu inowrocławskiemu. Po I zaborze Tuczno jako królewszczyzna została przekształcona w domenę państwową, lecz osoba dzierżawcy nie zmieniła się. Dobra tuczeńskie pozostały w rękach Ignacego Trzcińskiego, a następnie jego syna aż do roku 1792. Po roku 1793 król pruski zabierając starostwa darował Tuczno generałowi Brauschuetz.

Przez lata Tuczno nabywali różni właściciele m. in. St. Czaykowski konfederat barski, jego syn Antoni był uczestnikiem powstania kościuszkowskiego. Z braku potomka męskiego Tuczno odziedziczyła córka Leona, Tekla Czaykowska. Po wyjściu za mąż za J. Wichlińskiego rozpoczęła się historia kolejnego wielce patriotycznego polskiego rodu. Wichlińscy całą rodziną brali udział w powstaniu wielkopolskim, Justyna Wichlińska założyła oddział Czerwonego Krzyża w Inowrocławiu. Ród ten był właścicielem majątków Tuczno, Helenowo, Turlejewo, do 1939 r. żyjącym potomkom Wichlińskich nie było dane powrócić już do Tuczna. Świadkiem historii ziemi tuczyńskiej jest XIII wieczny kościół św. Piotra i Pawła, mający swoją piękną historię i zabytkowe dzieła sztuki sakralnej.

 

 

 

Dane opracowano na podstawie prac Pana Piotra Woźniaka i Pana Grzegorza Webera oraz innych dostępnych materiałów źródłowych  

 

 
«« wstecz

drukujwyślij ten link
  
  
N Pn Wt Śr Cz Pt Sob
1234
567891011
12131415161718
19202122232425
262728293031
  
 





  
     
  
on line: 1 odwiedzin: 9590878
    Strona główna | Kultura | Kontakt |
© 2008 - 2024 Złotniki Kujawskie. All rights reserved.